Original:
Ein weiterer Aspekt, den Stephanos einführt, betrifft die Fähigkeit des Vorstellens, aufgefasste Formen zu kombinieren
[1] τί οὖν; οὐκ ἀναπλάττεταί τινα ἡ φαντασία, ἅπερ αἴσθησις οὐκ οἶδε; […]. ὥστε ἀναπλάττεται καὶ ἃ μὴ αἴσθησις οἶδεν ἡ φαντασία καὶ ἐνεργεῖ ἄνευ αἰσθήσεως. αὕτη ἡ ἀπορία. πρὸς ἣν ἐροῦμεν ὅτι καὶ ἡνίκα ἀναπλάττεται, πάλιν ἀρχὰς λαμβάνει ἀπὸ τῆς αἰσθήσεως. ἐπεὶ γὰρ εἶδεν ἰδίᾳ τράγον καὶ ἰδίᾳ ἔλαφον, ἔλαβε ταύτας τὰς ἀρχὰς ἁπλᾶς οὔσας ἀπὸ τῆς αἰσθήσεως καὶ τὸ σύνθημα ἀνεπλάσατο. εἰ δὲ καὶ ἄνθρωπον οὐρανομήκη ἀναπλάττεται, ἀλλὰ πρότερον εἶδεν ἄνθρωπον τὸν καθ’ ἕκαστα. […]
[2] πῶς Ἀριστοτέλης νῦν φησιν ὅτι ἡ φαντασία περὶ τὰ ἴδια αἰσθητὰ ἀεὶ ἀληθεύει ἀνωτέρω φάμενος ὅτι ἡ φαντασία οὐκ ἀεὶ ἀληθεύει […]. καὶ αὕτη μὲν ἡ ἀπορία. πρὸς ἣν ἔστιν εἰπεῖν ὅτι διττή ἐστιν ἡ φαντασία, ἡ μὲν μόνως δεχομένη τὰ εἴδη καὶ οἱονεὶ δοχεῖον οὖσα, ἡ δὲ ἀναζωγραφοῦσα ὅτι καὶ βούλεται. ἡ μὲν οὖν δεχομένη τὰ εἴδη ἀεὶ ἀληθεύει, […]· ἡ δὲ ἀναζωγραφοῦσα ὅτι καὶ βούλεται, αὕτη ἐστὶν ἡ ψευδομένη· ἡνίκα γὰρ τὰ μὴ ὄντα ἀναζωγραφεῖ, ψεύδεται.
Quelle:
Stephanos von Alexandria:
Kommentar zu De anima III
/
In De anima III
(p. 507, 35-508, 7 und 509, 13-22 Hayduck).
Edition: Ioannis Philoponi in Aristotelis De anima libros [I-II] commentaria, edidit M. Hayduck (CAG 15), Berlin 1897, 446-607.
Auslegung:
Dieser Text ist, wie Zitat Nummer 979, Teil von Stephanos’ Diskussion von Aristoteles’ Aussagen zum Vorstellungsvermögen in
De anima III 3. Teil [1] ist ein wichtiges Zeugnis für die spätantike Tendenz, die aktive Kombinationsleistung darzustellen, dank welcher wir verschiedene Vorstellungen zu neuen Ideen zusammenfügen können. Dieser aktive Aspekt war von Aristoteles eher nicht betont worden, nimmt aber in der nach-aristotelischen Diskussion eine immer größere Rolle ein. In Teil [2] reagiert Stephanos, wie in Zitat Nummer 979, auf ein Problem, das der aristotelische Text (
De anima III 3 428b 11-429a 3) im Vergleich mit dieser Theorie stellt, und reagiert wiederum mit einer Differenzierung in eine bewahrende und eine rekombinierende Vorstellungskraft. Dieser Unterscheidung wird später in Ibn Sīnās Theorie der Inneren Sinne eine Rolle spielen (vgl. Zitat Nummer 981 und 985). Ihr Verhältnis zu der in Zitat Nummer 979 genannten Differenzierung zwischen einer lernfähigen und einer nicht lernfähigen Vorstellungskraft wird aber von Stephanos nicht weiter geklärt, weil das für die Kommentierung des aristotelischen Textes nicht unbedingt erforderlich ist.
Themen:
-
Mensch und Seele
-
Lernen und Lehren
-
Phantasia/imaginatio
-
Seele
-
Tiere (Intelligenz von)
-
Vorstellung(svermögen)